Telleman TextielRestauratie

Conservering en restauratie van textiel
Advies beheer en behoud

Voorbeeld projecten

Cunera Wandkleed

In 2024 is hard gewerkt aan een heel bijzonder object. Niet alleen is dit wandkleed 2,2 bij 5 meter groot, het is in 1977 gemaakt door 300! vrouwen uit Rhenen, Elst en Achterberg. Een gigantisch project onder leiding van Mia Koning: Het Cunera Wandkleed. Het wandkleed is jarenlang zichtbaar geweest en is een wezenlijk onderdeel van de Rheense (cultuur) geschiedenis. Recent is het wandkleed zelfs tot cultureel erfgoed uitgeroepen. Echter door de lange blootstelling aan licht, zijn vele onderdelen beschadigd geraakt en verzwakt. Een conserverende behandeling was dan ook noodzakelijk. In de traditie van hoe dit wandkleed is ontstaan, heb ik in samenwerking met 4 vrouwen uit Rhenen alle loslatende onderdelen geconsolideerd om verder materiaalverlies te voorkomen en veroudering te vertragen. Ook hebben we missende onderdelen kunnen terugbrengen om zo de voorstelling weer compleet te maken. 

Voor meer foto's: zie deze link

Cunera Wandkleed na conservering

 

 

Pelerine

Een uitdagende behandeling. De zijden rand van deze pelerine is zeer verzwakt en daardoor op vele plaatsen gescheurd. En zoals dat vaker gaat, kleine scheurtjes kunnen steeds groter en groter worden. Om de rand te kunnen redden, moest deze helemaal geconsolideerd worden. Intensief maar dankbaar werk

- collectie van het Nederlands Openluchtmuseum

Lenci popje

Conservering zijden pelerine

 

 

Lenci popje

Restauratie batist van Lenci Popje

Lenci pop

Het kleine batisten lijfje van dit Lenci popje had een grote scheur op het rugpand. Vermoedelijk is dit veroorzaakt doordat het lijfje op de rug strak gesloten werd met een speld. Hierdoor stond er veel kracht op het dunne textiel. De scheur kon gelukkig met zijde worden gesteund, waardoor het lijfje weer mooi te sluiten is.

Verenigingsvaandel

De voorhang van dit verenigingsvaandel was er zeer slecht aan toe. Het satijnen weefsel was zo verouderd dat er vele open plekken en losse draden aanwezig waren. Dergelijke schade kan in veel gevallen snel voor nog meer schade zorgen, waardoor het gehele weefsel uiteindelijk verloren gaat. Ook kon het vaandel niet hangen, waardoor hiet niet te bewonderen was. Door het consolideren van alle losse draden en openhangende stof, is het ophangen op tijdelijke basis weer mogelijk geworden. Daarnaast wordt de enorme schade grotendeels gecamoufleerd door de restauratie, waardoor het niet als storend wordt ervaren.  

Restauratie van een vaandel

Restauratie voorhang van een verenigingsvaandel

Japans Textiel

Een van het vele Japanse textiel dat ik momenteel tegen kom, is deze schildering op zijde. De stof is zo dun, dat je er met gemak doorheen kan kijken. Door de tijd heen is het dunne weefsel echter enorm gedegradeerd, waardoor gaten in en langs de schildering zijn ontstaan. Om het werk opnieuw op te kunnen hangen, oest het geheel vanaf de achterkant gesteund worden. Na het steunen van de zijde, is het schilderij op een nieuwe ondergrond genaaid. Deze kan in een later stadium worden ingelijst.

Japanse schildering

Japans textiel, schildering op zijde

Open Access artikel

Het is eindelijk zo ver! 5 jaar na het afronden van mijn onderzoek naar het reinigen en drogen van archeologisch textiel en 3,5 jaar na de daadwerkelijke behandeling van het textiel opgedoken bij Texel, is het artikel over mijn werk eindelijk gepubliceerd. Toch wel een project om trots op te zijn . Het artikel zal in februari verschijnen in 'Journal of the institute of Conservation', maar is vanaf vandaag ook via Open Acces te lezen via deze link.

Reinigen en monteren kinder jurkje

Dit jurkje met mutsje was ernstig gekreukeld en wat vergeeld. Aan het uiterlijk te zien zijn beiden vermoedelijk in het verleden gewassen en vervolgens verkeerd gedroogd. Hierdoor zijn de vele kreukels en valse vouwen ontstaan. Door het opnieuw wassen en met name correct drogen van het textiel zijn alle vervormingen verwijderd. Het uiterlijk van het weefsel is enorm opgeknapt waardoor de versieringen en details veel mooier uitkomen.

Omdat dit jurkje niet meer gebruikt zal worden, is besloten het in te lijsten. Hiervoor is het geheel op een beklede plaat gemonteerd. Het 3D effect wordt behouden door het deels opvullen het lichaam. Zodoende blijven de kantjes, hals en rokplooien goed zichtbaar.

wassen en inlijsten jurkje met mutsje

Reinigen en monteren jurkje met mutsje

Restauratie vouwwaaier

Restauratie gebroken waaier

Restauratie vouwwaaier

Deze vouwwaaier van beschilderd hout heeft een waaierblad van textiel. Na een val was het al fragiele weefsel op twee plaatsen gebroken. Hierdoor gaat de samenhang van het object verloren en kan deze niet langer zonder risico geopend worden. Maar de restauratie van een vouwwaaier is door het opvouwbare karakter van het object altijd lastig. Het is een gebruiksvoorwerp en moet geopend en gesloten kunnen worden. Tegelijkertijd is het onwenselijk als de restauratie te zichtbaar wordt. Om de breuken te kunnen consolideren is daarom een relatief doorzichtig weefsel aangebracht op de achterkant. Door deze in de goede kleur te verven, valt deze niet op en biedt steun aan het gebroken textiel. Een voordeel is dat de houten ribben niet gebroken waren, waardoor het geheel relatief stevig blijft.

Restauratie Chinese schildering op zijde

Deze schildering van de Chinese schilder Zhou Peichun (ca. 1880-1910) bleek na het uitlijsten zeer fragiel. Iets wat niet direcht zichtbaar was, maar vooral merkbaar werd bij het hanteren van het weefsel. Elke aanraking kon nieuwe schade veroorzaken, waarbij de kleinste snippers zelfs helemaal verpoederden. Door het steunen van de achterkant van het weefsel, het camoufleren van de schade en het beschermen van de voorzijde kon zo veel mogelijk van de voorstelling worden gered.

Object is eigendom van de UB Leiden

Restauratie Chinese schildering op zijde

Chinese schildering op zijde. Boven: voor behandeling (achterkant); onder: na behandeling

Restauratie Doopjurk

Deze doopjurk met onderjurk is vele malen gebruikt en vele malen gerepareerd. Helaas waren de stoppen als weefsel dichter van structuur dan het omliggende tule, waardoor er stress ontstaat in het omliggende weefsel. Dit heeft tot gevolg dat naast de stevige stop, in het zwakke tule een nieuw gat ontstaat, die op zijn beurt ook weer wordt gerepareerd. Zo ontstaat een visuele cirkel waarbij het tulen bovenlijfje steeds verder slijt. Om dit te stoppen zijn de schadelijke reparaties verwijderd en is een nieuw steunweefsel aangebracht.


Meer weten? Lees het blogje op Modemuze

Bruidssluier

Deze bruidssluier werd jarenlang opgevouwen in een box bewaard, waardoor uiteindelijk vele vervormingen en valse vouwen zijn ontstaan. Om zijn oude vorm weer terug te krijgen is de sluier door middel van vocht gevlakt. Niet alleen bleek de sluier na behandeling veel groter dan in eerste instantie gedacht; ook was de conditie ervan beter. Behalve het steunen van enkele gaatjes was er na het vlakken niet veel verdere behandeling meer nodig.

Boven: verwijderen van stoppen en vervormingen uit een doopjurk; Onder: verwijderen van vervormingen uit een bruidssluier

Boven: verwijderen van stoppen en vervormingen uit een doopjurk; Onder: verwijderen van vervormingen uit een bruidssluier

Schilderij van gespannen draden

Een bijzonder object op tafel: een schilderij gemaakt van gespannen en beschilderde draden. Enkele draden van dit speciale kunstwerk waren gebroken, waardoor de voorstelling werd onderbroken. Hoewel de oorzaak van de schade onduidelijk is, is het niet veroudering van de draden gebleken. De gebroken draden konden opnieuw opgespannen worden en hoefden niet vervangen te worden.

Textiel kunstwerk, schilderij

Textiel kunstwerk. Links: voor behandeling; rechts: na behandeling

Restauratie joodse toramantel, torha mantel;

Conserverende behandeling joodse Torah mantel

Joodse Torah mantel

Opnieuw een stukje Joods erfgoed. Deze keer uit mijn eigen woonplaats. Deze Torah mantel werd voor het laatst gebruikt in 1942, maar nog altijd is te zien hoe intensief het object gebruikt is. De gebruiksschade zit met name in de onderzijde van mantel, daar waar het textiel tijdens het dragen tussen de schouder en de Torah schuurt. Een deel van deze schade is in het verleden gerestaureerd/gerepareerd met behulp van zijden lapjes, aangebracht tussen de katoenen voering en het wollen damast. De reparaties zijn een onderdeel van de geschiedenis. Het laat zien dat er waarde aan de mantel werd gehecht, genoeg om het met zorg te repareren. Dit is de reden dat dit steunweefsel is behouden, ondanks dat de kleur niet matcht. Na het reinigen van de mantel en het consolideren van alle schade, is de mantel binnenkort weer in het Flipje en Streekmuseum Tiel te zien.

Klik hier voor een artikelt van 'De Tielenaar' over de restauratie

Antiek Chinees kleed

Dit grote, hangende kleed ( 220 x 145 cm) is geheel gemaakt van zijde, inculsief de met de handgeborduurde figuren. Helaas was de zijde beschadigd geraakt door een ongeluk, waardoor grote scheuren in het satijn waren ontstaan. Door het hangen van de stof kan de stof steeds verder beschadigd raken. Er kan makkelijk iets blijven haken door het open hangen van de stof en door de aanwezige gaten wordt het gewicht van het kleed tijdens het hangen niet meer evenredig verdeeld. Dit laatste houdt in dat er stress komt op de randen van de gaten, waardoor de schade gemakkelijk groter kan worden. Deze stresspunten moeten worden weggenomen, anders zal het verval voortduren. Om het kleed toch weer te kunnen ophangen is een combinatie gebruikt van een lijmtechniek en een naaitechniek. Hierbij wordt voorkomen dat de lijm in het textiel trekt.

Restauratie van een antiek Chinees zijden kleed

Links: schade veroorzaakt door een ongeluk; rechts: zijde na restauratie

Ingelijst koptisch textiel

In de bovenstaande lijst zat het weefsel tegen het glas aangedrukt. Hierdoor zijn afdrukken ontstaan op de glasplaat

Inlijsten Koptisch textiel

Een voorbeeld van wat er gebeurt als ingelijst textiel tegen het glas aangedrukt wordt. Condens kan ontstaan tussen glas en object, waardoor vocht in het weefsel trekt. Dit geeft niet alleen een lelijke waas over het textiel, maar kan uiteindelijk leiden tot schimmel in de lijst. Beide koptische weefsels waren op een zelfde manier ingelijst. Om de bewaaromstandigheden te verbeteren, zijn ze uit de oude lijsten gehaald, op een nieuwe ondergrond gemonteerd en ingelijst in een diepere lijst.


Bij het uitkiezen van een lijst om textiel in tonen, is het om verschillende redenen belangrijk te kiezen voor een lijst die diep genoeg is. Doordat het glas niet tegen het textiel aan drukt, wordt niet alleen voorkomen dat condens in je textiel terecht komt, ook wordt het textiel niet geplet.

koptisch textiel inlijsten

het koptische fragment is in een diepere lijst geplaatst

'Inlijst-klaar' maken borduurwerk

Oude manieren van inlijsten zijn niet altijd (meer) geschikt voor het ophangen van textiel. Een goed voorbeeld hiervan is deze borduurlap, die op twee geschilderde houten planken was genaaid. Ondanks plakband op de achterkant van de lijst, hebben vocht en motten vrije toegang gehad om schade aan te richten. Na het uitlijsten en reinigen van het werk, is de lap op een beklede plaat genaaid. Door een geschikte achtergrond kleur te kiezen, vallen vlekken minder op. Na inlijsting kan deze borduurlap weer vele jaren aan de muur hangen.


Op mijn facebook meer foto's en voorbeelden

uitlijsten en inlijst-klaar maken op een nieuwe beklede plaat

uit-lijsten en inlijst-klaar maken op een nieuwe beklede plaat

Joodse Parochet voor en na behandeling

Joodse Parochet voor en na behandeling

Joodse Parochet

De parochet wordt gebruikt om voor de heilige Arke in de synagoge te hangen. De paarse spiegel van de parochet, gemaakt van velours, was in slechte staat. De stof is gedegradeerd en verouderd waardoor breuken en scheuren zijn ontstaan. Het afbrokkelende velours is consolideren door het te sandwichen tussen de al aanwezige voering en op kleur gebrachte tule bovenop. Tule is een relatief doorzichtig weefsel. De maas in het materiaal staat toe dat het zicht op de voorstelling maar in minimale mate wordt belemmerd. Doordat de stof in een passende kleur wordt geverfd, valt het niet op. Gaten in het weefsel zijn gecamoufleerd met behulp van Japans papier.


voor meer foto's

Reinigen van een zeer verzwakte, katoenen beddensprei

Reinigen van een zeer verzwakte, katoenen beddensprei

Conservering fragiele sprei

De zeer fragiele, maar rijkelijk versierde sprei moest nodig worden gereinigd. De sprei, afkomstig uit de collectie van Slot Zuylen te Utrecht, had al zeker twintig jaar op zijn hemelbed gelegen zonder reinigingsbeurt. Dit is niet vreemd, aangezien het textiel zeer verzwakt was en vol gaten zat. Stofzuigen en uitkloppen is dan ook heel onverstandig. Daarom is het weefsel zeer voorzichtig met behulp van een museumstofzuiger en een zachte kwast stukje bij beetje schoon gemaakt. Vervolgens is de fragiele stof geconsolideerd tussen twee lagen steunweefsel om verder verlies tegen te gaan.

Reiniging borduurwerk

Dit mooie kunstwerk heeft lange tijd in een omgeving gehangen waarin werd gerookt. De nicotine had het uiterlijk flink aangetast en na een goede reiniging is het werk enorm opgefrist. Nu het werk ook nog op een stevige plaat is gemonteerd, is het klaar om te worden ingelijst.

Voor meer foto's van de behandeling, kijk op mijn facebooksite

Borduuwerk na behandeling

Borduurwerk

Doopjurk voor en na behandeling

Doopjurk voor en na behandeling

Reinigen Doopjurk

Zeer binnenkort wordt deze 140 jaar oude familie doopjurk opnieuw in gebruik genomen. Voordat dit mogelijk was, moest de jurk echter worden ondersteund en gewassen. Door jaren lang niet in gebruik te zijn geweest, was de doopjurk enorm vervormd en vuilgeworden. Na een wasbad knapte de jurk enorm op en is klaar voor de doop.


Voor meer foto's: Facebook

Voeren van wandtapijten

Oude goblin weefsels zijn vaak verouderd en sterk verzwakt. In dit geval kunnen ze meestal niet langer aan de wand hangen zonder nieuwe schade te veroorzaken. Meestal zijn het de zijden delen die het snelste slijten en breken, waardoor gaten ontstaan. Dit komt met name doordat de zijde in het verleden gebleekt is. Gaten en gleeën in het weefsel zorgen voor veel stress en spanningspunten in het omliggende weefsel.

Het aanbrengen van een nieuwe steun- en sluitvoering is in dit soort gevallen noodzakelijk om alle zwakke plekken en het wandtapijt als geheel goed te ondersteunen. Daarnaast helpt een dergelijke behandeling bij het camoufleren van de aanwezige schade.



Restauratie wandkleed, goblin weefsel

Het wandtapijt wordt voorzien van een nieuwe voering

Wandtapijt

Voeren en steunen van een achttiende-eeuws wandtapijt met grote gaten verspreid over het oppervlak

consolideren en camoufleren van schade

consolideren en camoufleren van de schade in het weefsel

Tapisserie kussen

Consolideren van gebroken ketting- en inslagdraden van een tapisserie kussen uit 1753

Consolideren van tapisserie weefsel

Consolidatie van het verzwakte tapisserie weefsel van een 18e eeuws kussen

Chinese Kimono

Deze kimono is meer dan 100 jaar oud, maar heeft de tijd helaas niet ongeschonden doorstaan. Veel van het gouddraad was losgeraakt. Dit maakte de kimono moeilijk hanteerbaar en bovendien minder mooi. Door het opnieuw vastzetten van losse draden kon een groot deel van het patroon worden teruggehaald. Het mag wat tijd kosten, maar qua uiterlijk is de kimono enorm opgeknapt.


Zie voor meer foto's: Facebook

Chinese kimono

Chinese kimono, geborduurd met gouddraad

Poppendokter

Rechts ziet u beer Bram, een teddybeer van 51 jaar oud. Hoewel de beer in zijn lange leven meer beschadigingen heeft opgelopen, was zijn snuit er het meest erg aan toe. De stof was open gescheurd en de neus compleet verdwenen. De eigenaar is echter nog altijd zeer gehecht aan Bram en wilde hem graag graag aan zijn snuit laten helpen. Daarom kwam hij bij mij op de (operatie)tafel te liggen. Na het opvullen van de snuit, het terugvouwen van de stof en het plaatsen van een nieuwe neus, heeft Bram zijn gezicht weer terug.


https://www.facebook.com/tellemantextielrestauratie/

Palmhoutwrak Publicatie

7 maart 2019 werd in het Rijksmuseum de eerste basisrapportage over de Palmhoutwrak-collectie en het onderzoek hiernaar gepresenteerd. Een prachtig, dik boek over de wereldvondsten uit een Hollands schip. Tegelijkertijd kwam een korte documentaire uit waarin een aantal van de onderzoeken mooi worden uitgelicht, gemaakt door Arnold van Bruggen Zie hier deze korte film